Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü’nün (KRDAE) 6 Şubat Kahramanmaraş sarsıntılarının yıl dönümünde düzenlediği basın toplantısında konuşan KRDAE Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, “1900 yılından 5 Şubat 2023’e kadar bölgede 4’ten büyük zelzele sayısının 672 olduğunu tespit ediyoruz. Birebir vakit aralığında, büyüklük gözetmeksizin gerçekleşen toplam zelzele sayısı ise 40 bin civarında. 6 Şubat 2023’ten günümüze bu bölgede 4’ten büyük 670 sarsıntı oldu. Geride kalan bir yıl içinde bölgede tahlili yapılan zelzele sayısı da 45 binin üzerinde. Yani, 123 yılda yaşananları yalnızca bir yılda kaydettiğimizi söyleyebiliriz” dedi.

6 Şubat Kahramanmaraş sarsıntılarının yıl dönümünde KRDAE Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, KRDAE Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Kıymetlendirme Merkezi (BDTİM) Müdürü Doç. Dr. Doğan Kalafat ile KRDAE Müdür Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Tülay Kaya Eken geride kalan bir yılda bölgedeki sismik hareketlilikle ilgili yeni bilgileri kıymetlendirdi.

“BÖLGEDE BİR YILDA 45 BİN SARSINTI OLDU”

KRDAE Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, geçen yılki büyük sarsıntıların akabinde bölgedeki sismik aktivitenin sürat kaybetse de öngördükleri üzere devam ettiğini söz etti. Çok büyük felaket yaşandığının datalara bakıldığında daha da net anlaşıldığını vurgulayan Prof. Dr. Özener, “1900 yılından 5 Şubat 2023’e kadar bölgede 4’ten büyük zelzele sayısının 672 olduğunu tespit ediyoruz. Tıpkı vakit aralığında, büyüklük gözetmeksizin gerçekleşen toplam sarsıntı sayısı ise 40 bin civarında. 6 Şubat 2023’ten günümüze bu bölgede 4’ten büyük 670 zelzele oldu. Geride kalan bir yıl içinde bölgede tahlili yapılan sarsıntı sayısı da 45 binin üzerinde. Yani, 123 yılda yaşananları yalnızca bir yılda kaydettiğimizi söyleyebiliriz. Üstelik bunlar ortasında büyük artçılar da var. 48 tane 5.0-5.9; üç tane de 6.0-6-9 büyüklüğünde artçı şok yaşandı. Hasebiyle ne kadar büyük bir afetle karşı karşıya olduğumuzu görebiliyorsunuz. 6 Şubat 2023’ten sonra haftada yaklaşık 4 bin sarsıntı çözerken, bu sayı son vakitlerde 300’lere gerilese de uzmanlarımız zelzele aktivitesinin bir yıldan uzun sürebileceğini tabir etmişti. Elde ettiğimiz datalar bizi doğruluyor. Bölgede sismik aktivite bir mühlet daha devam edecek.”

“TÜRKİYE’DE 5.5 VE ÜZERİNDE SARSINTI ÜRETEBİLECEK 500 FAY VAR”

KRDAE Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener sunumunda Türkiye’de 5.5 ve üzerinde sarsıntı üretilebilecek 500 civarında fay olduğunu bilgisini de paylaştı. Büyük sarsıntıların tahlilinde, bilhassa zelzelelerin tekrarlanma periyodlarına bakıldığını belirten Prof. Dr. Özener kelamlarını şöyle sürdürdü: “Türkiye’nin genel yapısına bakıldığında 5.5 üzerinde sarsıntı üretilebilecek 500 fay var. Lakin, tıpkı uzunluktaki fay, farklı bölgelerde tıpkı müddet içinde birebir büyüklükte zelzele üretmeyebilir. Yani, bir fayın 7.5’lik bir sarsıntı üretebileceğini söylemek yanlışsız olabilir, lakin bu tam bir bilgi değil. GPS datalarından yola çıkarak baktığımızda ülkemizde yer kabuğunun yer değiştirme suratı her bölge için birebir değildir. Ege’de yıllık 35-40 mm, Anadolu’da ortalama 20-25 mm, Doğu ve Güneydoğu’da kimi bölgelerde ise 5-7 milimetrelik yıllar suratlar karşımıza çıkıyor. Yani her fay birebir süratte güç biriktirmiyor. Hasebiyle, sarsıntı tekrarlama aralıkları da tıpkı değil. Bir fayın 7.5 büyüklüğünde bir sarsıntı üretebileceğini söylemek o fayın uzunluğuna bakarak hakikat olabilir. Lakin son sarsıntıdan bu yana geçen müddet, o fayın hangi süratle güç biriktirdiğini bilmek lazım. Örneğin; bir fayın 7.5 büyüklüğünde zelzele üretmesi için 1500 yıllık bir mühlete muhtaçlığı varsa ve en son sarsıntı 1000 yıl evvel yaşandıysa, 7.5’lik bir zelzelenin meydana gelmesi için daha 500 seneye daha muhtaçlık var demektir. Bu nedenle bu bilgileri tam bir formda paylaşmak, toplumu yanlışsız yönlendirmek manasına gelir. Suratları buluyoruz, bunlardan tansiyon tahlili yapıyoruz, akabinde sarsıntıların tekrarlanma periyodlarını inceliyoruz.”

Türkiye’de birçok bölgede büyük sarsıntı üretebilecek sismik boşlukların da olduğunu söyleyen Prof. Dr. Özener, bu sarsıntıların nerede ve hangi büyüklüklerde olabileceğini fakat vaktini söylemenin mümkün olmadığını da hatırlattı: “Kuzey Anadolu Fayı boyunca sismik boşluklar var. 1939 Erzincan Depremi’nden bu yana batıya gerçek bir sarsıntı göçü yaşıyoruz. Bu sarsıntı göçü Marmara’nın ortasında duruyor. Yani zelzele potansiyeli var ve bizi bekliyor. Ne vakit olacağını bilmiyoruz lakin 7 ve üzerinde bir büyüklükte yaşanabileceğini biliyoruz. Güç birikmeye devam ediyor ve biriktikçe de zelzeleye yanlışsız yaklaşıyoruz. Tekrar benzeri formda Erzincan’ın doğusunda Yedisu bölgesi var. Orada da sarsıntı potansiyeli kelam konusu.”

Basın toplantısında konuşan BDTİM Müdürü Doç. Dr. Doğan Kalafat ise Marmara 0.5’den büyük, tüm Türkiye’de ise 1.7’den büyük tüm zelzeleleri gelişmiş istasyon ile sarsıntı izleme merkezinde 7/24 takip ve tahlil ettiklerini söz ederken, KRDAE Müdür Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Tülay Kaya Eken ise afete hazırlığın ve bu alanda atılacak adımların ehemmiyetine vurgu yaptı.

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı